Delen is vermenigvuldigen

Een universiteit is een hele rijke kennisomgeving. Iedereen is er bezig met het verrijken of overdragen van kennis. Dat betekent overigens niet dat elke persoon toegang heeft tot alle kennis die hier ‘rondzweeft’. Soms komt je ergens per toeval mee in aanraking.  

Bij mijn niet helemaal toevallige overstap van de lift op de negende verdieping van ons Mandevillegebouw (omdat je daar lekkerdere koffie hebt) kreeg ik van ons vakgroepsecretariaat het meest recente proefschrift in mijn handen geduwd. Dit proefschrift, van Joshua Paundra (verdediging op 23 februari 2023) gaat over alternatieven voor het gebruik van auto’s in stedelijke gebieden. Hij komt uit Indonesië, en zowel daar als hier is de vraag: hoe krijg je mensen uit de auto? 

Het gebruik van auto’s voor vervoer in steden heeft veel nadelen: vervuiling, slijtage van infrastructuur, congestie en een hogere behoefte aan weginfrastructuur. Dit vanwege de ongunstige verhouding van de grootte van het voertuig en het aantal vervoerde personen (meestal maar één).  

In de economische theorie hebben we al vele jaren modellen om de zogenoemde modaliteitskeuze te berekenen. Dit zijn vrij technisch georiënteerde modellen die heel erg uitgaan van een mens die rationeel denkt.  

Wat Paundra toevoegt in zijn onderzoek, is een specifiekere focus op drie zaken: de invloed van beleid, informatievoorziening en psychologie. Een van de interessante inzichten komt uit zijn onderzoek van rideshare of deelauto-platformen (zoals Über, maar ook Greenwheels).  

In eerste instantie, als er voldoende voertuigen zijn, dan geldt het adagium ‘toegang vervangt eigendom’. Je ziet dan dus daadwerkelijk mensen hun auto wegdoen en dit soort platforms gebruiken. Maar als er een moment komt waar er een tekort aan voertuigen is, dan slaat de ontwikkeling om. Dan krijg je ‘toegang veroorzaakt eigendom’. Nu gaan mensen auto’s kopen om die vervolgens aan te bieden op dit soort platforms. Dat is natuurlijk niet wat je wilt. Het succes van dit soort platforms is een tweesnijdend zwaard, en dat realiseren beleidsmakers zich vaak niet.  

Psychologie speelt een rol bij het belang dat mensen hechten aan het bezitten van een eigen auto. Al was het maar voor vakantie en familiebezoek. Paundra toont in zijn onderzoek aan dat het veel belang hechten aan het bezit van een auto toch ook leidt tot het gebruiken van die auto. Bijvoorbeeld voor woon-werkverkeer en boodschappen doen in de stad. Informatievoorziening over verkeerssituaties is hierbij een belangrijke bemiddelende variabele: hoe beter die informatie, hoe meer toch ook verstokte autorijders in het openbaar vervoer of een deelauto gaan zitten.  

Het gaat deze keer in dit magazine over stadsdistributie. Dat kan je in een stedelijke omgeving niet los zien van de personenauto’s die van dezelfde weg gebruik maken, en die vaak meer negatieve effecten veroorzaken dan die paar bestelbussen en vrachtauto’s. Effectief logistiek beleid zou dus niet alleen moeten gaan over het faciliteren van stadsdistributie, maar ook over het ontmoedigen van privégebruik van auto’s. Het ligt daarom voor de hand om die verbinding vanuit het logistieke perspectief (nog) meer te maken.  

Albert Veenstra is hoogleraar Handel en Logistiek aan de Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit Rotterdam