Transporteur betaalt in 2022 al gemiddeld 39 procent meer voor z’n diesel
Geen transportbedrijf is aan de sterke stijging van de dieselprijs ontkomen. Grafiek 1 laat die zien en geeft de dieselprijs weer zoals door CBS gepubliceerd vanaf 1 januari 2021. De data zijn afkomstig van vrijwel alle tankstations – bemand en onbemand, langs de snelweg of lokaal – in Nederland. De gegevens worden aangeleverd door Travelcard, als leverancier van tankpassen voor de zakelijke rijder.
Drie zaken vallen op. In de eerste plaats dat de diesel in 2022 stukken duurder is dan in 2021. Ook valt de piek op 10 maart van € 1,88 op. De dieselprijs lag toen 63 procent hoger dan een jaar eerder. Ten slotte valt de daling van de dieselprijs op 1 april op. Hij daalde toen 11 cent door een tijdelijke verlaging van de accijns op diesel. De daling van de prijs leek zich daarna voort te zetten. Grafiek 2 laat zien dat het percentuele prijsverschil per dag ten opzichte van een jaar geleden gemiddeld 39 procent en minimaal 27 procent en maximaal 63 procent bedroeg.
Dure diesel doorberekenen
Brandstofclausules zijn meer dan ooit belangrijk voor het doorberekenen van de gestegen dieselprijs. Volgens schattingen past 80 procent van de transportbedrijven een brandstofclausule toe. Maar het hanteren van een brandstofclausule is slechts één aspect; nog belangrijker is hoe de clausule is geformuleerd. Het aandeel van de brandstofkosten in de totale kosten of de transportprijs vormt meestal de basis. Dat aandeel kan overigens sterk verschillen tussen verschillende deelmarkten en transportbedrijven. Een verhoging van de dieselprijs leidt door de brandstofclausule via een bepaalde methodiek tot een verhoging van het tarief.
Toetsing en referentie
Naast het aandeel van de brandstofkosten in de transportprijs spelen in een brandstofclausule ook het toetsingsmoment en de referentieprijs een rol.
Het toetsingsmoment is het moment waarop de actuele dieselprijs wordt vergeleken met de referentie- of basisprijs. Dat kan zijn de eerste dag van het jaar, het kwartaal, de maand, de week of zelfs dagelijks. Het ligt voor de hand dat bij een dieselprijs die vaak wijzigt of waarvan de wijzigingen groot kunnen zijn, een zo kort mogelijke periode tussen de toetsingmomenten (de toetsingsperiode) de voorkeur verdient.
Elk toetsingsmoment blijft een momentopname: tussentijds kunnen er grote veranderingen zijn geweest. Om niet alleen de prijzen op twee datums te vergelijken, kan gewerkt worden met de gemiddelde prijs over de toetsingsperiode. Dan tellen ook veranderingen mee die gedurende de toetsingsperiode zijn opgetreden. De vervoerder doet er overigens ook goed aan om rekening te houden met een situatie waarin de actuele prijs lager is dan de referentieprijs, al lijkt dat nu nauwelijks voor te stellen.
Grote wijzigingen tijdens lange toetsingsperiode
Een interessant voorbeeld van de gevolgen van een brandstofclausule met een lange toetsingsperiode waarin grote wijzigingen optraden, deed zich voor in de maandperiode 1 maart-1 april. Op 1 maart bedroeg de dieselprijs € 1,49. Hij bereikte op 10 maart een recordhoogte van € 1,88 en zakte op 1 april mede door de accijnsverlaging naar € 1,68. De prijs op 1 april is dan 13 procent hoger dan die van 1 maart. Maar de gemiddelde prijs over de hele maand maart is € 1,75, dus 17 procent hoger dan de prijs op 1 maart.
De relatie kan ook omgekeerd worden: niet de toetsingsperiode, maar de brandstofprijs is dan bepalend. Als de prijs een bepaalde waarde bereikt of overschrijdt, treedt de aanpassing op, onafhankelijk van het moment waarop die verandering optreedt.
De referentieprijs is de prijs waarmee steeds wordt vergeleken. De hoogte en samenstelling ervan moeten duidelijk zijn. Daar horen een bron en een datum bij. We zien verschillende voorbeelden, zoals de prijzen in de Brandstofmonitor van TLN, de prijzen in het Dossier Dieselprijs van evofenedex, de wekelijkse pompprijzen van het CBS, of – vooral voor internationaal werkende bedrijven – de prijzen per land uit het wekelijkse Oil Bulletin van de Europese Commissie. Ook leveranciers van diesel kunnen de bron vormen.
Voorbeelden brandstofclausules
Voorbeelden van teksten van brandstofclausules zijn onder meer te vinden op de websites van TLN en evofenedex. Een brandstofclausule moet in ieder geval transparant, begrijpelijk en daarmee controleerbaar zijn voor de klant. Daarom zetten sommige vervoerders die op hun website.
Lees ook: Diesel in 2021 gemiddeld 18,1 procent duurder
Het blijft natuurlijk zo dat, ondanks de brandstofclausule, de vervoerder de gestegen brandstofkosten voorfinanciert. Daarom is het belangrijk zo snel mogelijk facturen te versturen, en daarna alert te zijn dat betalingstermijnen worden nageleefd. Alles uiteraard binnen de afgesproken leveringsvoorwaarden.
Brandstofbesparing als kans
Goede brandstofclausules geven vervoerders in ieder geval het comfort dat gestegen brandstofkosten doorberekend worden aan de opdrachtgever. Maar die ziet zijn kosten stijgen en moet die ook in zijn kostprijs of anderszins aan zijn klanten doorberekenen.
Lees ook: Hoge dieselprijs: ‘Het is nu alleen vol gas als het moet’
Daar liggen kansen voor transporteurs: waar een brandstofclausule het effect van de prijsstijging compenseert, kan de transporteur zijn hoeveelheid verbruikte brandstof proberen te beperken: traditionele brandstofbesparing om zijn kosten en daarmee ook die van zijn opdrachtgever te minimaliseren. Want lagere brandstofkosten betekenen niet alleen een lagere kostprijs, maar ook een lager aandeel in de totale kosten en in het tarief. Daardoor leidt een stijging van de dieselprijs tot een lagere dieseltoeslag dan bij een concurrent met hogere brandstofkosten.
In tijden van hoge brandstofprijzen hebben verstandig tanken, brandstofclausules en brandstofbesparing bij transporteurs al de hoogste prioriteit. Toch kan het zeker geen kwaad om te onderzoeken of er nog meer bespaard kan worden: door aanpassingen van de voertuigen, training van de chauffeurs, aanpassing van de rit- of routeplanning, of samenwerking met andere vervoerders. Want elke kilometer die minder gereden hoeft te worden om lading te vervoeren en elke rit die niet gemaakt hoeft te worden bespaart brandstof en dus kosten.
Robert van Leewen is 21 jaar researcher geweest bij TLN en publiceerde daar regelmatig artikelen en rapporten.
U las zojuist één van de gratis premium artikelen
Onbeperkt lezen? Maak gebruik van de exclusieve aanbieding
Bekijk de aanbiedingBent u al abonnee?